Το πρώτο μέρος του βιβλίου τούτου είναι μια σειρά μαθημάτων μου με τον τίτλο "Η ηθική συνείδηση και τα προβλήματά της" που έγιναν στον Μορφωτικό Σύλλογο "Αθήναιον" το χειμώνα του 1961 - 1962. Πρωτοείδαν το φως στις εκδόσεις "Γαλαξίας" (το 1962 και το 1970) όπως ήταν διατυπωμένα στο μαγνητοφωνημένο κείμενο που διορθώθηκε μόνο όπου και όσο ήταν απόλυτα αναγκαίο, για να μη χαθεί η απλότητα και η ζωντάνια που έχει ο προφορικός λόγος.
Στο δεύτερο μέρος έχουν συγκεντρωθεί δεκαπέντε μικρές μελέτες μου απάνω σε θέματα συγγενικά μ' εκείνα που εξετάζονται στο πρώτο. Έχουν όλες δημοσιευτεί (από το 1961 - 1974) σε δικές μας και ξένες εφημερίδες και περιοδικά. Και αναδημοσιεύονται εδώ επειδή πιστεύω ότι διαφωτίζουν μερικές πτυχές του κεντρικού προβλήματος του βιβλίου: της ηθικής συνείδησης.
Τα ηθικά ζητήματα, τα έχω διερευνήσει συστηματικά σε πολλά άλλα βιβλία μου, παλαιότερα και πρόσφατα. Εδώ ο αναγνώστης θα βρει τις κύριες ιδέες του συγγραφέα συνοπτικά διατυπωμένες, εξηγημένες με απλά παραδείγματα και απαλλαγμένες από ιστορικές πληροφορίες. Επομένως θα έχει το απόσταγμα εκατοντάδων σελίδων και έκθεση των νοημάτων εύκολα καταληπτή. [...]
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η ΗΘΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ
Οι διαστάσεις του πνευματικού βίου
Το ποιείν και το πράττειν
Γεγονότα και σημασίες. Ιδιότητες και αξίες
Πηγή και έρεισμα των ηθικών αξιών
Ετερονομία και αυτονομία
Αξιώσεις της αρετής
Γνησιότητα και σπουδαιότητα των ηθικών έργων
Ηθική και θρησκεία
Ηθική και δίκαιο
Ήθος και πολιτική
ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΘΕΜΑ
Κληρονομικότητα και προσαρμογή
Επικίνδυνες επιτυχίες
Οι αντιφάσεις του ανθρώπου
Οι ηθικές κρίσεις
Η τακτική της φυγής
Προοδεύει ηθικά το ανθρώπινο γένος;
Απλές αλήθειες
Ο ορισμός της δικαιοσύνης
Περί πολιτείας
Δίκαιο και επανάσταση
Το κριτήριο της Δημοκρατίας
Το λυκόφως των μύθων
Η ύβρις των μεγάλων
Η δικαιοσύνη της σκοπιμότητας
Η χριστιανοσύνη και ο άνθρωπος
